Podejście skoncentrowane na człowieku
Organizacje skoncentrowane na człowieku opierają się na zasadach norm ISO, promując zdrowie, dobrostan i wartości pracowników, co sprzyja przyciąganiu i zatrzymywaniu talentów.
Odporność
Budowanie odporności organizacji wymaga przewidywania kryzysów, współpracy w ramach łańcucha wartości oraz adaptacyjnego zarządzania, aby zwiększyć stabilność i konkurencyjność.
Zrównoważony rozwój
Przemysł 5.0 i zrównoważony rozwój integrują neutralność klimatyczną, innowacje w technologiach zielonych i efektywność energetyczną, aby zmniejszać wpływ przemysłu na środowisko.
Podejście skoncentrowane na człowieku
Transformacja piąta koncentruje się na zastosowaniu metod zarządzania, które prowadzą do stworzenia organizacji skupionej na człowieku. Szczegółowe wytyczne dotyczące tego podejścia można znaleźć w normach ISO 27500:2016 (Organizacja skoncentrowana na człowieku – Uzasadnienie i ogólne zasady) oraz ISO 27501:2019 (Organizacja zorientowana na człowieka – Wskazówki dla menedżerów). Te normy definiują kluczowe kryteria, wymagane kompetencje z obszaru ergonomii i czynników ludzkich, oraz zapewniają wytyczne dla członków zarządów.
W ramach norm ISO określono także siedem zasad organizacji skoncentrowanej na człowieku:
Docenianie indywidualnych różnic pracowników i wykorzystywanie ich talentów oraz unikalnych perspektyw jako fundamentu dla innowacyjności i rozwoju organizacji.
Priorytetowe traktowanie zdrowia fizycznego i psychicznego pracowników, co przekłada się na ich satysfakcję oraz efektywność pracy.
Formułowanie celów biznesowych w sposób zrozumiały i dostępny dla wszystkich, co umożliwia ich skuteczną realizację i zaangażowanie całego zespołu.
Uwzględnianie powiązań między różnymi elementami organizacji, aby osiągnąć spójność działań i efektywnie reagować na zmieniające się warunki.
Budowanie środowiska, w którym pracownicy czują się doceniani, a ich praca ma dla nich osobiste znaczenie, co zwiększa motywację i zaangażowanie.
Promowanie transparentności w działaniu organizacji, co buduje zaufanie wśród pracowników i interesariuszy oraz sprzyja współpracy.
Realizowanie działań zgodnych z zasadami etyki i odpowiedzialności wobec społeczeństwa, środowiska oraz przyszłych pokoleń.
Przemysł 5.0, oparty na strategii, która przesuwa uwagę z traktowania ludzi jako zasobów na uznawanie ich za rzeczywiste aktywa, dodaje nowy wymiar do tego podejścia. Zamiast jednostki służyć organizacjom, oznacza to, że organizacje zaczynają służyć ludziom. Zamiast wykorzystywać talenty jedynie w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej i tworzenia wartości dla klientów, Przemysł 5.0 skupia się na dodawaniu wartości dla pracowników, aby przyciągać i zatrzymywać najlepszych specjalistów. Integracja tego podejścia z zasadami organizacji skoncentrowanej na człowieku stanowi kluczowy element dla sukcesu w dynamicznym i konkurencyjnym środowisku biznesowym.
Odporność
Wraz z globalizacją świata coraz bardziej dostrzegamy powszechny wpływ globalnych problemów, takich jak pandemia Covid-19 oraz międzynarodowe niedobory w łańcuchach dostaw. Pomimo że wiele firm dąży do poprawy efektywności i optymalizacji zysków, te czynniki same w sobie nie zwiększają odporności. W rzeczywistości istnieje przekonanie, że skupienie się jedynie na efektywności i elastyczności może sprawić, że firmy staną się mniej, a nie bardziej, odporne. Zamiast koncentrować się wyłącznie na wzroście, zyskach i efektywności, bardziej odporne organizacje będą dążyły do przewidywania każdego potencjalnego kryzysu i reagowania na niego, aby zapewnić stabilność w trudnych czasach.
Model łańcucha wartości opisuje kompleksowe działania niezbędne do opracowania produktu lub usługi - począwszy od etapu koncepcji, poprzez zaopatrzenie w surowce, procesy produkcyjne i działania marketingowe, aż po dystrybucję. Podejście oparte na łańcuchu wartości ma na celu zrozumienie potrzeb firm oraz podmiotów w ramach danej branży, takich jak dostawcy surowców, ostateczni klienci oraz jednostki świadczące wsparcie techniczne, biznesowe i finansowe dla przemysłu i otoczenia biznesowego. Poniżej przedstawiam ogólne zasady wdrażania programów rozwoju łańcucha wartości:
Opis technologii
Ułatwienie zmian w firmie: ułatwienie wdrożenia zmian mających na celu zwiększenie konkurencyjności łańcucha oraz generowanie przychodów dla wszystkich uczestniczących w nim firm, co przyczynia się do wzrostu gospodarczego i społecznego. Zrozumienie finansowych i pozafinansowych zachęt różnych interesariuszy jest kluczowe.
Przekształcanie relacji
Poprzez korzyści płynące z relacji typu win-win w zakresie współpracy interesariuszy, niektóre firmy znajdują motywację do zmiany przyjętych metod działania oraz form kontaktu stosowanych wobec innych uczestników łańcucha. Skuteczność prostych odwołań do własnego interesu jest ograniczona przez sprzeczne zachęty i wysoki poziom nieufności.
Ukierunkowanie punktów dźwigni
Wykonawcy projektów łańcucha wartości powinni kierować się punktami dźwigni, które mają znaczący wpływ na interwencje, aby maksymalizować wpływ i zasięg działań. Punkty dźwigni mogą obejmować struktury gospodarcze i społeczne, zachęty handlowe oraz normy i zachęty społeczne.
Wzmocnienie pozycji sektora prywatnego
Celem podejścia opartego na łańcuchu wartości jest umożliwienie sektorowi prywatnemu działania na własną rękę poprzez modernizację firm i współtworzenie konkurencyjnego łańcucha wartości, przyczyniając się tym samym do wzrostu gospodarczego i redukcji ubóstwa. Analiza łańcucha wartości oraz opracowywanie strategii powinny być oparte na uczestnictwie i współpracy.
Uczenie się i zarządzanie adaptacyjne
W dynamicznym otoczeniu rynkowym, osiągnięcie sukcesu wymaga ciągłego uczenia się i dostosowywania się do zmian. Identyfikacja mechanizmów działania jest kluczowa dla osiągnięcia pozytywnych wyników.
Zmiana sposobu myślenia o zaawansowanej produkcji prowadzi do transformacji technologicznej, zarządzania oraz reguł pracy. Podjęcie wyzwań związanych z opisanymi zagadnieniami przyczyni się do pełnej implementacji inteligentnej fabryki. Nawiązanie współpracy z partnerami branżowymi, którzy również przyjęli ten sam model, przysłuży się budowie ekosystemu zgodnego z wymogami przemysłu 4.0.
Zrównoważony rozwój
Przemysł 5.0 przekształca koncepcję zrównoważonego rozwoju z prostego ograniczania szkód klimatycznych na aktywne dążenie do wprowadzania pozytywnych zmian. Ten cel, określany również jako "netto pozytywny", zmierza do uczynienia świata lepszym miejscem, w którym firmy stanowią część rozwiązania, a nie problemu. To nie tylko kwestia deklarowania celów zrównoważonego rozwoju, ale również realnego zaangażowania w nie.
Zrównoważony rozwój odgrywa kluczową rolę w polityce europejskiej od dawna, znalazł swoje miejsce w Traktatach Europejskich. Unia Europejska w pełni zobowiązała się do realizacji Agendy 2030 dotyczącej 17 celów zrównoważonego rozwoju, ustanowionej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2015 r. Zielony Ład, ogłoszony w grudniu 2019 r., wyznacza jasne kierunki dla Europy w drodze do zrównoważonej gospodarki. Zidentyfikowano kilka skutecznych narzędzi, które pomagają UE osiągnąć cel neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla. Innowacje w dziedzinie zielonych technologii, w połączeniu z inicjatywami UE dotyczącymi cyfryzacji przemysłu europejskiego (takimi jak lepsze wykorzystanie dużych zbiorów danych i sztuczna inteligencja), stają się rzeczywistością i są coraz powszechniej akceptowane przez przemysł. W obliczu rosnących obaw społecznych i środowiskowych firmy integrują zrównoważony rozwój w swoje modele biznesowe. Gdy przemysł uzna korzyści płynące z lepszego wizerunku firmy oraz oszczędności w kosztach energii i materiałów, efektywne wykorzystanie zasobów stanie się naturalnym wyborem.
Zwiększenie produkcji przemysłowej zazwyczaj wiąże się z większym zużyciem energii i wzrostem emisji dwutlenku węgla. Innowacje mogą jednak odwrócić ten trend poprzez inteligentniejsze planowanie produkcji i wykorzystanie bardziej energooszczędnych technologii.
Od 2005 r. netto wzrost efektywności energetycznej w przemyśle spowolnił się. Istotne jest zrozumienie związku między zużyciem energii a wzrostem gospodarczym na poziomie sektorowym, szczególnie w przypadku energetycznie intensywnych sektorów przemysłu. Taka analiza sektorowa może pomóc zidentyfikować specyficzne dla branży problemy, co prowadziłoby do bardziej ukierunkowanych działań badawczych i innowacyjnych w zakresie efektywności energetycznej, a także do konkretnie skierowanej polityki energetycznej.